สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทอดพระเนตรความก้าวหน้าการดำเนินงานศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ จังหวัดสุรินทร์
วันที่ 16 กันยายน 2567 สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรความก้าวหน้าการดำเนินงานของศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ จังหวัดสุรินทร์ และโครงการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวหอมมะลิ 105 พระราชทาน “เพื่อนช่วยเพื่อน”
ในปี 2555 สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี มีรับสั่งให้มูลนิธิชัยพัฒนาดำเนินการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เพื่อสำรองไว้เป็นเมล็ดพันธุ์ข้าวพระราชทานแก่ราษฎรที่ประสบภัยพิบัติ ต่อมาในปี 2556 มูลนิธิชัยพัฒนาได้จัดตั้ง “ศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ จังหวัดสุรินทร์” ขึ้น ณ ตำบลสำโรงทาบ อำเภอสำโรงทาบ จังหวัดสุรินทร์ เพื่อผลิตข้าวพันธุ์ขาวดอกมะลิ 105 เพื่อเป็นเมล็ดพันธุ์ข้าวพระราชทาน
ปัจจุบันมีชุมชนเข้าร่วมโครงการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวหอมมะลิ 105 พระราชทาน ใน 3 จังหวัด คือจังหวัดสุรินทร์ จำนวน 10 กลุ่ม จังหวัดบุรีรัมย์ จำนวน 1 กลุ่ม และจังหวัดศรีสะเกษ จำนวน 1 ราย รวมสมาชิกทั้งสิ้น 449 ราย พื้นที่ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวพระราชทาน รวมจำนวน 4,542 ไร่
การผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวหอมมะลิ 105 พระราชทาน มูลนิธิชัยพัฒนามีความตั้งใจในการที่จะให้การผลิตเป็นไปอย่างมีคุณภาพ ปราศจากพันธุ์ปนและข้าวเมล็ดแดง เป็นพันธุ์ข้าวหอมมะลิที่ดีและมีคุณภาพที่สุด เพื่อเป็นพันธุ์ข้าวพระราชทานของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี นอกจากนี้ได้มีพระราชประสงค์ที่จะช่วยเหลือปัญหาการขาดแคลนน้ำ จึงมีพระราชดำริให้มูลนิธิชัยพัฒนาจัดหาน้ำเพื่อช่วยเหลือกลุ่มเกษตรกรผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวหอมมะลิ 105ฯ โดยให้ปรับปรุงสระน้ำในแปลงนาแก่ราษฎรที่เข้าร่วมโครงการฯ ปัจจุบันได้ปรับปรุงและขุดสระน้ำในแปลงนาแล้ว จำนวน 671 สระ โดยบริเวณคันดินรอบสระน้ำยังมีพื้นที่ให้ปลูกพืชผักและไม้ผลเพื่อบริโภคและเป็นรายได้เสริม นอกจากนี้ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ขุดหรือปรับปรุงสระน้ำสาธารณะเพื่อให้ราษฎรในชุมชนได้ใช้อุปโภคและบริโภคจำนวน 10 สระ
ในส่วนของการพระราชทานเมล็ดพันธุ์ข้าว ในปีนี้ได้พระราชทานเมล็ดพันธุ์ข้าวหอมมะลิ 105 จำนวน 1,372,470 กิโลกรัม แก่ราษฎรที่ประสบภัยแล้งและอุทกภัยในจังหวัดสุรินทร์ มหาสารคาม บุรีรัมย์ นครราชสีมา ยโสธร และศรีสะเกษ รวม 10,441 ราย เพื่อนำไปเพาะปลูกในพื้นที่ที่ได้รับความเสียหายรวม 91,498 ไร่
การเสด็จพระราชดำเนินจังหวัดสุรินทร์ในครั้งนี้ ได้เสด็จฯ ไปยังกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวหอมมะลิ 105 พระราชทาน ‘เพื่อนช่วยเพื่อน’ ตำบลหนองไผ่ล้อม อำเภอสำโรงทาบ ณ วัดบ้านหนองแคน จังหวัดสุรินทร์ โดยในวันนี้เกษตรกรได้น้อมเกล้าฯ ถวาย ลูกที่เกิดจากโคและกระบือที่ได้รับพระราชทาน เพื่อพระราชทานแก่เพื่อนสมาชิกต่อไป
ในส่วนของข้อมูลสระน้ำพระราชทาน มูลนิธิชัยพัฒนาร่วมกับศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ จังหวัดสุรินทร์ ดำเนินการเก็บข้อมูลระดับน้ำในสระน้ำพระราชทานของกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวหอมมะลิ 105ฯ โดยได้ติดตั้งอุปกรณ์วัดระดับน้ำหรือไม้ไผ่อัจฉริยะในสระน้ำพระราชทานเพื่อใช้ในการเก็บข้อมูลระดับน้ำตั้งแต่เดือนมีนาคม 2563 เพื่อสนับสนุนการวางแผนในการบริหารจัดการน้ำในสระน้ำพระราชทานให้เพียงพอแก่การเพาะปลูกข้าว นอกจากนี้ยังให้ความรู้แก่กลุ่มเกษตรกรในการจัดทำช่องทางการจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ข้าวหอมมะลิ 105 ที่มีคุณภาพ โดยวางแผนส่งเสริมการจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ข้าวผ่านช่องทางออนไลน์เพื่อสร้างรายได้ให้แก่กลุ่มเกษตรกร
การผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวหอมมะลิ 105 พระราชทาน มีเกณฑ์มาตรฐานสูง จึงมีราษฎรที่ไม่ผ่านมาตรฐานเมล็ดพันธุ์ข้าวพระราชทาน แต่ด้วยน้ำพระราชหฤทัยที่ทรงตระหนักว่าราษฎรที่เข้าร่วมโครงการได้ตั้งใจ ทุ่มเท และมุ่งมั่นที่จะผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวให้ประณีต แต่ด้วยเกณฑ์กำหนดที่สูงของเมล็ดพันธุ์ข้าวพระราชทาน จึงทำให้มีผู้ที่ได้ผลผลิตไม่ผ่านเกณฑ์ จึงมีรับสั่งให้มูลนิธิชัยพัฒนาซื้อเมล็ดพันธุ์ข้าวที่ไม่ผ่านเกณฑ์มาตรฐานเพื่อเป็นเมล็ดพันธุ์ข้าวพระราชทาน นำมาสีบรรจุเป็นข้าวสารสำหรับบริโภคโดยใช้ชื่อผลิตภัณฑ์ว่า ข้าวหอมมะลิ ‘จันกะผัก’ และบริษัท การบินไทย จำกัด (มหาชน) ได้ให้การสนับสนุนโดยการนำข้าวหอมมะลิจันกะผัก เข้าครัวการบินไทยเพื่อประกอบอาหารบริการผู้โดยสารชั้นหนึ่งและผู้โดยสารชั้นธุรกิจ
ด้านการส่งเสริมอาชีพ ทรงมีพระราชดำริให้ศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ จังหวัดสุรินทร์ ส่งเสริมการทอผ้าไหมย้อมสีธรรมชาติ ปัจจุบันมีชุมชนในจังหวัดสุรินทร์เข้าร่วม 4 กลุ่ม ในการนี้ได้ทอดพระเนตรการพัฒนาการทอเสื่อกกและผลิตภัณฑ์จากเสื่อกกที่โครงการภัทรพัฒน์ ได้ร่วมกับกลุ่มเซ็นทรัล และบริษัท แทงโก เลเธอร์ จำกัด พัฒนารูปแบบเพื่อเพิ่มมูลค่าให้แก่ผลิตภัณฑ์
ท้ายนี้ทรงมีพระราชปฏิสันถารและรับสั่งให้กำลังใจแก่กลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวหอมมะลิ 105 พระราชทาน “เพื่อนช่วยเพื่อน” และได้พระราชทานขวัญและกำลังใจที่ยิ่งใหญ่แก่ราษฎรที่เข้าร่วมผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวหอมมะลิ 105 พระราชทาน ให้เกิดพลัง ความมานะ ตั้งใจ ใส่ใจ เพื่อให้เมล็ดพันธุ์ข้าวหอมมะลิพระราชทานเป็นพันธุ์ข้าวคุณภาพดี สำหรับช่วยเหลือราษฎรชาวไทยที่ประสบภัย มีความเดือดร้อน และเผชิญความทุกข์ยาก
นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณที่ได้พระราชทานเมล็ดพันธุ์ข้าวหอมมะลิ 105 แก่ราษฎรที่ประสบอุทกภัยในฤดูการปลูกข้าวที่ผ่านมา เพื่อฟื้นฟูให้ก้าวเดินต่อไปในฤดูกาลใหม่ที่กำลังจะมาถึง ด้วยเมล็ดพันธุ์อันเป็นมงคลยิ่ง