โครงการพัฒนาพื้นที่บริเวณวัดมงคลชัยพัฒนา อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ต.เขาดินพัฒนา อ.เฉลิมพระเกียรติ จ.สระบุรี

โครงการพัฒนาพื้นที่บริเวณวัดมงคลชัยพัฒนา อันเนื่องมาจากพระราชดำริ
ตำบลเขาดินพัฒนา อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี

ความเป็นมา

ในปีพุทธศักราช 2531 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ได้มีพระราชกระแสให้เจ้าหน้าที่มูลนิธิชัยพัฒนาไปหาซื้อที่ดินติดกับวัดมงคล (ต่อมาได้รับพระราชทานนามเป็นวัดมงคลชัยพัฒนา) ซึ่งตั้งอยู่ในเขต 2 ตำบล คือ ตำบลห้วยบง และตำบลเขาดินพัฒนา อำเภอเมือง จังหวัดสระบุรี ปัจจุบันตั้งอยู่ในเขต ตำบลเขาดินพัฒนา อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี และในวันที่ 26 กรกฎาคม 2531 นายสมจิตร ท้าวครุฑ และนางบุญเรือง ราวีศรี ได้ขายและถวายที่ดินจำนวน 1 แปลง เนื้อที่ 16 ไร่เศษ ต่อมาในปีพุทธศักราช 2535 ได้จัดซื้อที่ดินที่อยู่ติดกันเพิ่มอีก 1 แปลง รวมทั้งมีผู้ถวายเพิ่มเติมเป็นพื้นที่อีก 15 ไร่เศษ ทรงมอบให้มูลนิธิชัยพัฒนา เพื่อทดสอบการดำเนินการพัฒนาด้านการเกษตรตามแนวทฤษฎีใหม่โดยพระราชทานแนวทางการดำเนินงานไว้ด้วย

พระราชดำริ / พระราชดำรัส

“...บริเวณพื้นที่ใหม่นี้ ให้ปลูกข้าวเป็นหลัก ปลูกไม้ยืนต้น ไม้ผลแซมบ้าง เพื่อให้ชาวบ้านมีข้าวกินก่อนไม่ต้องซื้อ ประชาชนมีพื้นที่ประมาณ 15 ไร่ ลองทำให้เหมือนของเขา พื้นที่แห้งแล้งขาดน้ำแต่ละแปลงให้มีน้ำของเขา แล้วก็สูบน้ำมาใช้ พื้นที่ของชาวบ้านถ้าทำคล้ายๆ โครงการฯเขาจะอยู่ได้ ไม่ต้องให้เป็นศูนย์ศึกษา อยากเป็นแปลงทดลองว่าจะทำอย่างนี้ ชาวบ้านทำได้ไหม ราชการจะช่วยอะไรบ้าง เช่น ขุดสระให้ในพื้นที่ 3,000 ไร่ ทำได้ 200 บ่อ แต่ต้องดูพื้นที่ที่เหมาะสมด้วย ตอนแรกก็ปลูกข้าวก่อน ที่หลังก็ปลูกไม้ผล ตกลงเราก็สนับสนุนได้.. ตกลงเอาแปลงที่ 3 เพื่อพิสูจน์ว่า ราษฎรทำได้ไหม ให้วัด โรงเรียน ราชการและมูลนิธิร่วมกัน โครงการฯนี้เป็นโครงการที่สามารถผนึกกำลัง ต้องไม่ลงทุนมากนัก ทำเหมือนชาวบ้านทำ ยอมให้เสียไปบ้าง ถ้าลงทุนทำมากไป หลวงจะทำได้ แต่ชาวบ้านทำไม่ได้...”

วัตถุประสงค์โครงการ / เป้าหมาย

1. เป็นการสาธิตการบริหารการจัดการที่ดินและน้ำ สำหรับการทำการเกษตรที่มีที่ดินขนาดเล็ก
2. สาธิตการจัดทำแปลงทฤษฎีใหม่
3. สาธิตการทำการเกษตรผสมผสาน
4. เป็นสถานที่ศึกษาดูงานของเกษตรกร นักเรียน และผู้สนใจทั่วไป
5. จำหน่ายผลผลิตเพื่อสร้างรายได้ให้กับโครงการ

ลักษณะโครงการ / กิจกรรม

1. กิจกรรมทฤษฎีใหม่ พื้นที่ 15.5 ไร่
ได้ดำเนินการทฤษฎีใหม่ในพื้นที่ 15.5 ไร่ แบ่งพื้นที่เป็น 4 ส่วน ในอัตราส่วนที่เหมาะสม ในรูป 16-35.5-24.5-24 โดยมีรายละเอียดดังนี้
- พื้นที่ส่วนที่ 1 สระน้ำ พื้นที่ 2.5 ไร่ คิดเป็นสัดส่วน 16 % สามารถเก็บกักน้ำประมาณ 18,000 ลูกบาศก์เมตร โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อกักเก็บน้ำฝนไว้ให้แก่ข้าวในแปลงนาในระยะที่ฝนทิ้งช่วงและใช้ในการปลูกพืชหลังนาในฤดูแล้งที่ใช้น้ำน้อยเลี้ยงปลากินพืชแบบปล่อยตามธรรมชาติ ได้แก่ ปลานิล ปลาตะเพียน ปลายี่สก ปลาจีน ปลานิลแดง ฯลฯ เพื่อเป็นรายได้เสริมและบริเวณขอบสระน้ำปลูกไม้ผล (มะพร้าว) แซมและปลูกหญ้าแฝกเพื่อป้องกันการพังทลายของดิน
- พื้นที่ส่วนที่ 2 นาข้าว พื้นที่ 5.5 ไร่ คิดเป็นสัดส่วน 35.5 % โดยปลูกข้าวนาปีหลังจากเก็บเกี่ยวข้าวสามารถปลูกพืชไร่หลังนา เช่น ถั่วเหลืองฝักสดถั่วเขียว
- พื้นที่ส่วนที่ 3 ปลูกไม้ยืนต้น/ไม้ผล/พืชไร่ พื้นที่ 3.8 ไร่หรือคิดเป็นสัดส่วน 24.5 % ปลูกไม้ยืนต้น/ไม้ผล ไม้ยืนต้น ได้แก่ สะเดา ขี้เหล็ก ประดู่กิ่งอ่อน คูน ยางนา มะกล่ำต้น  มะรุม ผักหวานป่าเป็นไม้พื้นล่างไม้ผล ได้แก่ ขนุน น้อยหน่า มะม่วง ส้มโอ ฝรั่ง  ปลูกพืชสมุนไพรแซม ได้แก่ รางจืด ดีปลี โสมไทย มะกรูด ฟ้าทลายโจร หนุมานประสานกาย ว่านหางจระเข้ หนอนตายหยาก ขมิ้นชัน ขมิ้นอ้อย  ตะไคร้หอม เสลดพังพอน ข่า
- พื้นที่ส่วนที่ 4 ที่อยู่อาศัย พื้นที่ 3.7 ไร่ คิดเป็นสัดส่วน 24% ใช้สำหรับเป็นที่อยู่อาศัย ถนน และเลี้ยงสัตว์ปีก ปลูกผักสวนครัวปลอดภัยจากสารพิษ พื้นที่ 0.75 ไร่ ปลูกผักกินใบและผักกินผล โดยปลูกพืชผักสลับหมุนเวียนตลอดทั้งปี การเลี้ยงสัตว์ได้แก่ ไก่พันธุ์พื้นเมือง เป็ดไข่ เป็ดเทศ

2. กิจกรรมเกษตรแบบผสมผสาน พื้นที่ 16.5 ไร่
ได้ดำเนินการขุดสระเก็บน้ำ ปลูกไม้ผลยกร่อง พืชไร่ผสมผสาน และพืชผัก
- ขุดสระกักเก็บน้ำ พื้นที่1.5ไร่ขุดสระลึก4เมตรสามารถกักน้ำประมาณ10,000 ลูกบาศก์เมตรโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อกักเก็บน้ำฝนไว้ให้แก่พืชไร่ ไม้ยืนต้น พืชผักไม้ดอกไม้ประดับและไม้ผลต่างๆตลอดจนเลี้ยงปลากินพืชแบบปล่อยตามธรรมชาติ ได้แก่ ปลานิล ปลาตะเพียน ปลายี่สกและปลาสวายและปลูกหญ้าแฝกเพื่อป้องกันการพังทลายของดินขอบสระ
- ไม้ผลยกร่อง พื้นที่ 6.5 ไร่ ไม้ผลที่ปลูก ได้แก่ มะม่วงพันธุ์ต่างๆ กระท้อนพันธุ์ปุยฝ้ายและพันธุ์อีล่า
- พืชไร่ผสมผสาน พื้นที่ 2.0 ไร่ ปลูกพืชไร่แบบผสมผสาน ได้แก่ ข้าวโพดฝักสด (ข้าวโพดข้าวเหนียว ข้าวโพดหวาน)พืชตระกูลถั่ว(ถั่วเหลืองฝักสด,ถั่วเขียว,ถั่วลิสง)โดยทยอยปลูกเป็นรุ่นๆ หมุนเวียนกันตลอดปี
- พืชผัก พื้นที่ 0.25 ไร่ ปลูกชะอมและพืชผักต่างๆ

3. กิจกรรมบริหารงานทั่วไป
- บริการสีข้าวเปลือกให้กับเกษตรกรรอบๆโครงการฯ
- ถ่ายทอดเทคโนโลยีให้ความรู้การทำเกษตรตามแนวพระราชดำริทฤษฎีใหม่ ให้กับเกษตรกรและผู้สนใจ

กิจกรรมโครงการ
กิจกรรมการสาธิตการเกษตรแบบผสมผสานและกิจกรรมทฤษฎีใหม่

กิจกรรมบริหารทั่วไป

สถานที่ตั้งโครงการเเละข้อมูลติดต่อ
ที่ตั้งโครงการ : โครงการพัฒนาพื้นที่บริเวณวัดมงคลชัยพัฒนา อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ต.เขาดินพัฒนา อ.เฉลิมพระเกียรติ จ.สระบุรี 18000
โทรศัพท์ : 036-275-918 
               081-758-0797 (นายอำนาจ ขำมาลัย เจ้าหน้าที่โครงการ)