โครงการอนุรักษ์และพัฒนาวิถีชีวิตชุมชนอัมพวา อ.อัมพวา จ. สมุทรสงคราม

โครงการอนุรักษ์และพัฒนาวิถีชีวิตชุมชนอัมพวา

ตำบลอัมพวา อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม 

ความเป็นมา

                         นางสาว

ประยงค์ นาคะวะรังค์ ข้าราชการบำนาญโรงพยาบาลทรวงอก กรมควบคุมโรคติดต่อ กระทรวงสาธารณสุข ได้น้อมเกล้าฯ ถวายที่ดินพร้อมสิ่งปลูกสร้างจำนวน  5 แปลง พื้นที่รวม 21 ไร่ 12 ตารางวา ในตำบลอัมพวา อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม เพื่อใช้ประโยชน์ในกิจกรรมของมูลนิธิชัยพัฒนา โดยมูลนิธิชัยพัฒนาได้รับโอนเป็นกรรมสิทธิ์ เมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม 2545

พระราชดำริ

1.    พัฒนาและอนุรักษ์ศิลปกรรม วิถีชีวิต และวัฒนธรรมพื้นบ้านที่มีเอกลักษณ์เฉพาะถิ่นของชุมชนอัมพวาทั้งในด้านกายภาพ  และการดำเนินชีวิตของผู้อาศัยในพื้นที่และชุมชน  โดยการเข้ามามีส่วนร่วมในการประกอบอาชีพ  และประกอบกิจกรรมภายในพื้นที่ 

2.    พัฒนาพื้นที่ให้เกิดศักยภาพเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์  เชื่อมโยงกับอุทยาน ร.2  และแหล่งท่องเที่ยวอื่นๆ  ของจังหวัดสมุทรสงคราม  รวมทั้งเป็นแหล่งศึกษาเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับพันธุ์ไม้พื้นเมือง  การรักษาระบบนิเวศน์ของสวนผลไม้  และแหล่งรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับวิถีชีวิตของชุมชนอัมพวา 

3.    สร้างมูลค่าเพิ่มและรายได้ให้กับชุมชนจากการจำหน่ายผลผลิต  ผลิตภัณฑ์แปรรูป  และค่าตอบแทนจากการให้บริการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ 

4.    ส่งเสริมให้เกิดการพัฒนาแบบบูรณาการ  โดยสร้างโอกาสให้ชุมชน  องค์กรท้องถิ่น  และองค์กรเอกชนที่เกี่ยวข้อง  เข้ามามีส่วนร่วมและมีบทบาทในการบริหารจัดการพื้นที่  เพื่อให้เกิดความสมดุลในการพัฒนา  และการพึ่งพาตนเองของชุมชนตามแนวคิดระบบเศรษฐกิจพอเพียง

หน่วยงานรับผิดชอบ

                        สำนักงานมูลนิธิชัยพัฒนา และกรมวิชาการเกษตร 

ผลการดำเนินงาน

1. กิจกรรมสวนชัยพัฒนานุรักษ์ ดำเนินการบำรุงพืชพื้นเมืองในสวนและพันธุ์พืชที่มีอยู่ในโครงการให้มีความสมบูรณ์และสวยงาม จัดทำป้ายบอกชื่อพันธุ์ไม้ในสวน แปลงเพาะชำเพื่อนำมาประดับตกแต่งภายในโครงการ เพื่อรองรับนักท่องเที่ยว และผู้เข้าชมโครงการที่มีจำนวนเพิ่มมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง 

2. ห้องนิทรรศการอัมพวา ชัยพัฒนานุรักษ์ เป็นการจัดนิทรรศการ และกิจกรรมเรื่องต่างๆ หมุนเวียนให้สอดคล้องกับแนวทางการจัดงานเทศกาล และกิจกรรมของโครงการอัมพวา ชัยพัฒนานุรักษ์ ได้แก่ การจัดนิทรรศการวิถีชีวิตอัมพวา และนิทรรศการอาหารไทยในอัมพวา เพื่อเป็นแหล่งรวบรวม และเผยแพร่ข้อมูลทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และวิถีชีวิตชุมชนอัมพวาให้กับชุมชน และผู้สนใจ เน้นการให้ความรู้แก่ในรูปแบบต่างๆ รวมทั้งการจัดกิจกรรม และการให้ผู้เข้าชมมีส่วนร่วมในกิจกรรมต่างๆ เพื่อให้เกิดการเข้าใจ ทั้งการนำต้นไม้ กล้วย มะพร้าว เครื่องใช้ของโบราณ หรือแม้กระทั้งนำขนมจริงมาให้ผู้สนใจชิม และลองทำได้จริง ทั้งนี้ยังมีป้ายแสดงข้อมูล แผ่นผับ และมัคคุเทศน์น้อยคอยให้ข้อมูลเพื่อเพิ่มความสนใจให้แก่นิทรรศการอีกด้วย

3. ลานวัฒนธรรมนาคะวะรังค์และลานสวนชัยพัฒนานุรักษ์ จัดพื้นที่ลาดโล่งระหว่างเรือนแถวริมน้ำ และสวนสำหรับจัดกิจรรมของโครงการ และเปิดโอกาสให้ชุมชนเข้ามาจัดตั้งร้านค้า ทั้งนี้ ในช่วงเดือนสิงหาคม-กันยายน 2551 ได้ปรับปรุงพื้นที่และภูมิทัศน์ เพื่อจัดระเบียบร้านค้า และจัดพื้นที่พักผ่อน และเปิดโอกาสให้ชุมชน โรงเรียน และหน่วยงานท้องถิ่นเข้ามาจัดกิจกรรมส่งเสริมวัฒนธรรม และวิถีชีวิตให้ชุมชน และนักท่องเที่ยวผู้สนใจเข้ามาเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง เช่นการเสวนาทางวิชาการ  จัดการประกวดลูกทุ่ง การแสดงหุ่นกระบอก และการแสดงดนตรีไทยของนักเรียน เป็นต้น

4. ร้านชานชาลา และการส่งเสริมเรือจำหน่ายอาหารและสินค้าริมน้ำ  เป็นจุดเชื่อมโยงพื้นที่ริมน้ำไปสู่พื้นที่ลาน และสวน จัดให้เป็นสถานที่พักผ่อน แลกเปลี่ยนความคิดเห็น มีการจำหน่ายเครื่องดื่ม ของว่าง และของที่ระลึกจากชุมชน ผู้ที่เข้ามาเยี่ยมชมโครงการสามารถ นำอาหารและเครื่องดื่ม จากเรือหรือจากลานวัฒนธรรมเข้ามานั่งรับประทานอาหารภายในร้านได้ นอกจากนี้ ได้ดำเนินการซ่อมแซมเรือไม้เก่าที่กรมส่งเสริมอุตสาหกรรมได้น้อมเกล้าฯ ถวาย เพื่อใช้ชาวบ้านเช่าสำหรับพายจำหน่ายสินค้า และอาหารในบริเวณคลอง
อัมพวา  เป็นการกระตุ้นให้เกิดการขยายตัวของกิจกรรมริมน้ำ และสร้างโอกาสในการประกอบอาชีพให้กับชุมชน  

5. เครือข่ายวิชาการ เครือข่ายเกษตรกร และเครือข่ายทางวัฒนธรรม เพื่อเป็นการเชื่อมโยงข้อมูลทั้งแก่นักวิชาการ  นักเรียน  นักศึกษา  และบุคคลทั่วไปที่สนใจในด้าน ประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมท้องถิ่น  การบริหารจัดการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์  แนวคิดการพัฒนาชุมชนอย่างยั่งยืนฯ  เพื่อให้ผู้รู้ผู้สนใจเหล่านี้สามารถเข้าถึงและเผยแพร่ข้อมูลที่ตนเองมีอยู่ ลดข้อจำกัดของบุคคลภายนอกในด้านการเดินทาง  โดยมีโครงการฯเป็นศูนย์กลางข้อมูลชุมชนและนักวิชาการ  อีกทั้งเป็นการทำให้ทางโครงการฯได้รับข้อมูลเพื่อประกอบการพัฒนาดำเนินการปรับปรุงโครงการฯ ในระยะต่อไป

การดำเนินงานในระยะต่อไป

1. วางแผนการใช้ประโยชน์พื้นที่ในสวนให้เป็นพิพิธภัณฑ์วิถีชีวิต และวัฒนธรรมชุมชนอัมพวาที่มีชีวิต มีการจำลองสภาพสวน และการดำรงชีวิตในสวนของอัมพวา จัดกิจกรรมสาธิต การฝึกอบรม และจัดศูนย์ข้อมูลชาวสวน อาจจัดให้มีที่พัก เพื่อให้ผู้สนใจสามารถเข้ามาศึกษาวัฒนธรรม และวิถีชีวิตได้อย่างเป็นรูปธรรม

2. จัดระบบการบริหาร และการให้บริการเช่าพื้นที่ในโครงการเพื่อจัดกิจกรรมต่างๆ  ได้แก่ กิจกรรมทางการท่องเที่ยว  การประชุมเสวนา  การประกวดกิจกรรมทางศิลปวัฒนธรรม และกิจกรรมนันทนาการต่างๆ เพื่อให้มีความเป็นระเบียบเรียบร้อย และสร้างรายได้สนับสนุนการดำเนินงานด้านอื่นๆ ของโครงการ 

3. พัฒนาพื้นที่โครงการฯให้เป็นศูนย์กลางข้อมูลสถานที่ท่องเที่ยว  กิจกรรมสาธิตและแสดงต่างๆ แก่ผู้สนใจให้สามารถติดต่อสอบถามได้ที่โครงการฯ